Δυναμώνοντας την άμυνα εναντίον του καρκίνου του πνεύμονα
Άρθρο στην REAL News
Μπάκα Ι. Σοφία MD, MSc, PhD Ογκολόγος, Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο
«O καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί στην Ελλάδα το συχνότερο τύπο καρκίνου στους άνδρες και το δεύτερο σε συχνότητα στις γυναίκες. Το 80% των ασθενών διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο νόσου. Η συστηματική θεραπεία στον καρκίνο του πνεύμονα αφορά στη χημειοθεραπεία και τους βιολογικούς τροποποιητές. Η συστηματική χημειοθεραπεία δεν κατάφερε να αυξήσει το μέσο χρόνο επιβίωσης των ασθενών πάνω από 1 έτος, και ήταν ελάχιστη η πενταετής επιβίωση. Οι βιολογικοί τροποποιητές, φάρμακα που μπλοκάρουν συγκεκριμένο στόχο, είναι αποτελεσματικά μόνο για μια μικρή ομάδα ασθενών.
Για πολλές δεκαετίες η ανοσοθεραπεία μελετήθηκε σαν αντικαρκινική θεραπεία. Η θεραπεία αυτή, αλλάζει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τον καρκίνο.
Η χημειοθεραπεία δρα σκοτώνοντας τα καρκινικά κύτταρα, αλλά δυστυχώς και φυσιολογικά κύτταρα του σώματος με αποτέλεσμα να προκαλεί παρενέργειες. Η ανοσοθεραπεία εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει τον καρκίνο και να τον καταστρέφει.
Ο καρκίνος καταστέλλει, μπλοκάρει, το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, σαν κάποιος να πατάει φρένο στη λειτουργία του. Έτσι, το ανοσοποιητικό δεν τον αναγνωρίζει ως απειλή και δεν τον πολεμά.
Η ανοσοθεραπεία «απελευθερώνει» το ανοσοποιητικό σύστημα από τα φυσικά φρένα , επιτρέποντάς του να επιτίθεται και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα. Ενεργοποιεί το στρατό του σώματος που μέχρι την στιγμή αυτή μοιάζει με στρατό χωρίς όπλα, σε στρατό εκπαιδευμένο και αποτελεσματικό.
Καρκίνοι που ως τώρα έχουν ανταποκριθεί στις θεραπείες αυτές είναι του πνεύμονα, του νεφρού, της ουροδόχου κύστης, το μελάνωμα και κακοήθειες του αιμοποιητικού συστήματος, και κεφαλής και τραχήλου. Έχουν φανεί εντυπωσιακές ανταποκρίσεις και με μεγαλύτερη διάρκεια απ’ ότι έχει επιτευχθεί με τις μέχρι τώρα.
Η ανοσοθεραπεία φαίνεται δίνει τη δυνατότητα μακροχρόνιας επιβίωσης στον ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα. Στα πλαίσια κλινικών μελετών, 20% των ασθενών επιτυγχάνουν μακρά επιβίωση που ξεπερνά την 3ετία, ακόμα και τη 5ετία με πολύ καλή ποιότητα ζωής. Σε εξειδικευμένα κέντρα το ποσοστό αυτό αυξάνεται περισσότερο.
Τα νεότερα αυτά φάρμακα ονομάζονται αναστολείς του ανοσοποιητικού σημείου ελέγχου («immune checkpoint inhibitors»). Στοχεύουν σε διαφορετικά σημεία ελέγχου, φρένα. Σημαντικότεροι μέχρι στιγμής έχουν αποδειχθεί οι PD-1/PD–L1 αναστολείς. Τα φάρμακα που έχουν εγκριθεί είναι τα: nivolumab, pebrolizumab, atezolizumab, durvalumab.
Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά, έχουμε ανταποκρίσεις μεγάλης διάρκειας και μικρή και εύκολα αντιμετωπίσιμη τοξικότητα
Η κύρια παρενέργεια των ανοσοθεραπειών είναι η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος που επιτίθεται σε υγιείς ιστούς, όπως, ο θυρεοειδής και το έντερο, οπότε έχουμε τις λεγόμενες αυτοάνοσες παρενέργειες. Αυτές αντιμετωπίζονται, αρκεί ο γιατρός να έχει εμπειρία με τη χρήση των φαρμάκων και την αντιμετώπιση των παρενεργειών. Οι σοβαρές παρενέργειες είναι σπάνιες. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη διαφορά από τη χημειοθεραπεία. Η ανοσοθεραπεία είναι αποτελεσματική ακόμη και στους καπνιστές.
Μέχρι τώρα αυτό που έχει δείξει η έρευνα είναι πως μια ομάδα ασθενών έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από την ανοσοθεραπεία. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια να ταυτοποιηθούν τα χαρακτηριστικά αυτών των ασθενών ώστε να λάβουν τη σωστή θεραπεία.
Αυτό γίνεται με τη χρήση βιοδεικτών, ουσιών που ανιχνεύονται στη βιοψία του καρκίνου ή στο αίμα και που η παρουσία τους μπορεί να προβλέψει τη θετική, αποτελεσματική έκβαση της θεραπείας. Η χρήση τους αποτελεί το κλειδί για τον εντοπισμό των ασθενών εκείνων που θα έχουν το μεγαλύτερο όφελος από την ανοσοθεραπεία, μειώνοντας έτσι ουσιαστικά και την οικονομική επιβάρυνση στο σύστημα υγείας, καθώς η θεραπεία θα χορηγείται εκεί που πραγματικά κάνει τη διαφορά.
Το 2018 είναι η χρόνια σημαντικών αλλαγών στη αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα. Στο AACR συνέδριο τον προηγούμενο μήνα στο Σικάγο, παρουσιάστηκαν αποτελέσματα των μελετών KEYNOTE 189, CheckMate 227 και IMpower150, που φέρνουν το συνδυασμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας στην πρώτη γραμμή.
Η ανοσοθεραπεία θα πρέπει να δοθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα μαζί με τη χημειοθεραπεία. Η χημειοθεραπεία μόνη της έχει όρια, στο τι μπορεί να προσφέρει.
Η σύγχρονη ανοσοθεραπεία με τη βοήθεια της κλινικής έρευνας έχει αποδειχθεί ο νέος πυλώνας, το υπέρ-όπλο στην μάχη κατά του καρκίνου».